Kosmetyki przeciwsłoneczne

Produkty ochronne przed promieniowaniem UV stosuje się ze względu na szkodliwe działanie słońca i jego udokumentowany wpływ na zdrowie i procesy starzenia się skóry. Dziś filtry słoneczne są bardzo powszechne i dodaje się je nawet do kosmetyków przeznaczonych do makijażu.

Filtry UV

Działanie ochronne kosmetyków przeciwsłonecznych wynika z dodawania do nich substancji promieniochronnych potocznie zwanych filtrami UV. Są dwa rodzaje takich substancji, ze względu na różnice w mechanizmie działania:

• filtry chemiczne lub organiczne, czyli substancje, które działają na zasadzie pochłaniania promieniowania ultrafioletowego,
• filtry fizyczne – zapewniają ochronę przez pochłanianie promieniowania, ale również przez odbicie i rozproszenie. Najczęściej stosowanym jest ditlenek tytanu.

Każdy filtr UV działa w charakterystycznym dla tej substancji zakresie promieniowania. Niektóre filtry chronią tylko przed określonym zakresem UV – UVA lub UVB. Są również filtry, które mają szerokie spektrum działania i chronią zarówno w zakresie UVA i UVB.

Lista filtrów, które można stosować w kosmetykach w UE, jest ściśle określona przepisami prawa. Lista ta nie dotyczy substancji naturalnych takich jak aloes, flawonoidy, itd., ponieważ substancje te bardzo słabo pochłaniają promieniowanie UV i ich działanie promieniochronne jest tylko pomocnicze. Lista określa też maksymalne dozwolone do stosowania stężenia każdego z filtrów.

Jakie właściwości posiadają dobre filtry UV?

• pochłaniają lub odbijają w szerokim zakresie promieniowanie UV,
• są stabilne chemicznie, np. nie ulegają rozkładowi w kosmetyku, pod wpływem słońca, czy pod wpływem innych czynników,
• nie odparowują po nałożeniu,
• są lipofilowe (tłuszczolubne), przez co trudniej się je zmywa z powierzchni skóry i nie spływają pod wpływem potu,
• nie powodują alergii, posiadają duże cząsteczki, które nie wnikają w skórę,
• nie powodują zabarwienia skóry,
• nie pachną

Filtry UV, które zostały dopuszczone do stosowania w kosmetykach spełniają te wymagania.

Oznakowanie i skuteczność filtrów UV

Poziom ochrony przed promieniowaniem UV wyznacza się zawsze dla gotowego preparatu. Nie jest ona wprost proporcjonalna do zawartości filtrów UV. Skuteczność wyraża się przy pomocy współczynnika ochrony przeciwsłonecznej, czyli Sun Protection Factor (SPF). SPF określa efektywność ochronną kosmetyku przed promieniowaniem UVB.

Warto wiedzieć, że zależność pomiędzy wartością SPF, a ilością pochłanianego lub odbijanego promieniowania nie jest wprost proporcjonalna. Preparat o współczynniku SPF równym 15 chroni skórę przed promieniowaniem UV w 93%, a preparat o SPF 30 w 97%. Preparat o SPF 100 nie pochłania 100 % promieniowania UV. Nie istnieją preparaty, które zapewniają 100 % ochronę przed UV.

Według zaleceń Komisji Europejskiej kosmetyki przeciwsłoneczne powinny być oznakowane za pomocą jednej z czterech kategorii słownych: „niska ochrona”, „średnia ochrona”, „wysoka ochrona”, „bardzo wysoka ochrona”. Na produkcie może dodatkowo znajdować się oznakowanie liczbowe – SPF. Maksymalny współczynnik, jaki może być deklarowany na produktach ochrony przeciwsłonecznej to SPF 50+. Produkty, których główną funkcją jest ochrona przed UV powinny chronić zarówno przed promieniowaniem UVB jak i UVA. Komisja Europejska zaleca, aby stopień ochrony przed UVA wynosił co najmniej 1/3 ochrony przed UVB.

Kosmetyki przeciwsłoneczne a nowotwory skóry

Stosowanie kosmetyków z filtrami UV ogranicza ryzyko występowania niektórych nowotworów skóry powodowanych przez promieniowanie UV: raka kolczystokomórkowego skóry i raka podstawnokomórkowego skóry. Istnieją jednak kontrowersje co do ochronnego wpływu preparatów promieniochronnych na ryzyko występowania czerniaka złośliwego – najbardziej niebezpiecznego nowotworu skóry. Wyniki badań w tym zakresie są kontrowersyjne: sugerują bowiem, że stosowanie produktów ochrony przeciwsłonecznej może zwiększać ryzyko występowania tego nowotworu! Istnieje jednak bardzo wiele publikacji tłumaczących to zjawisko mechanizmami zachowań konsumentów: stosowanie preparatów ochronnych skłania do przedłużania czasu przebywania na słońcu nawet o 40 %. Dodatkowo, wykazano także, że im wyższy SPF stosowanego produktu, tym bezpieczniej się czujemy i dłużej przebywamy na słońcu. Dlatego bez względu na rodzaj i ilość stosowanych preparatów ochronnych warto pamiętać o podstawowych zasadach ochrony przed promieniowaniem UV, z których najważniejszą jest unikanie nadmiernej ekspozycji na promieniowanie.

Więcej na temat promieniowania UV, ochrony przed słońcem oraz produktów ochrony przeciwsłonecznej znajdziesz na stronie www.uwagaslonce.pl.