Kosmetyki do pielęgnacji włosów - skład i informacje

Włosy i skóra głowy wymagają nieco innej pielęgnacji i higieny niż skóra twarzy czy ciała. Dawniej mycie włosów stanowiło rzadki zabieg. Dziś to jedna z podstaw higieny – na włosach osadza się kurz, brud, sebum, a także resztki złuszczonego naskórka. Co warto wiedzieć o kosmetykach do pielęgnacji włosów?

Włosy są ozdobą kobiecej urody i zmorą wielu mężczyzn, którzy na skutek działania ditestosteronu je tracą, łysiejąc wraz z wiekiem. Bywały w historii okresy, że [O2] o włosy nie dbano, nie pielęgnowano ich, za to noszono strojne peruki. Wraz z szerzeniem świadomości higieny osobistej, wzrosła też częstotliwość mycia głowy. Dziś o włosy dbamy codziennie lub kilka razy w tygodniu, nic więc dziwnego, że pielęgnacja włosów i produkty jej poświęcone zajmują tak ważne miejsce na rynku.

Jakie są najbardziej popularne kosmetyki do włosów?

To przede wszystkim szampony, odżywki, maski, lakiery, pianki, żele, suche szampony w spreju. Dzięki pełnemu spektrum kosmetyków do włosów można o nie dbać i – w zależności od ich kondycji i rodzaju – poprawiać wygląd fryzury.

Szampony

Włosy najczęściej myje się płynnymi szamponami, choć od kilku sezonów konkurują z nimi modne szampony w kostce. Jak powinien działać dobry szampon? Przede wszystkim usuwać wszelkie zanieczyszczenia, które znajdują się na włosach: sebum (łój), pot, martwe komórki naskórka, a także resztki preparatów kosmetycznych (lakierów, żeli, wosków, pianek, itp.).

Jak wybierać szampon? Fryzjerzy i trycholodzy radzą, aby szampon dopasowany był do skóry głowy, a odżywka do ich aktualnej kondycji (zdarza się, że włosy u nasady się przetłuszczają, a na długościach i końcach są bardzo suche, zniszczone zabiegami koloryzacji).

Są też szampony specjalistyczne, które poprawiają kondycję skóry głowy, jak przeciwłupieżowe, przeciw wypadaniu włosów czy normalizujące pracę gruczołów łojowych, aby zmniejszyć tendencję do przetłuszczania. Większość szamponów zawiera związki powierzchniowo czynne, które mają działanie myjące, a także substancje, które zapewniają trwałość i odpowiednie właściwości aplikacyjne: stabilizatory, substancje pianotwórcze i stabilizujące pianę, modyfikatory lepkości oraz konserwanty. Pod względem formy fizykochemicznej szampony mogą być emulsjami, klarownymi żelami lub sprejami.

Co najczęściej znajduje się w składzie szamponu?

Sodium Laureth Sulfate – sól sodowa siarczanu oksyetylenowanego alkoholu laurylowego. Jest to anionowa substancja powierzchniowo czynna, podstawowy składnik myjący. Bardzo dobrze myje, ale tworzy niestabilną pianę o słabych właściwościach użytkowych.
Cocamidopropyl Betaine – kokoamidopropylobetaina. Jest to amfoteryczna substancja powierzchniowo czynna. Substancja myjąca, łagodzi ewentualne działanie drażniące anionowych środków powierzchniowo czynnych takich jak: Sodium Laureth Sulfate. Ponadto, stabilizuje i poprawia wygląd piany.
Cocamide DEA – dietanoloamid kwasów tłuszczowych z oleju kokosowego. Jest to niejonowa substancja powierzchniowo czynna. Substancja myjąca. Zwiększa ilość piany w preparatach myjących. Ponadto, w mieszaninie z anionowymi substancjami powierzchniowo czynnymi powoduje wzrost lepkości preparatu, w tzw. mechanizmie mieszanych miceli.
Lauryl Glucoside – glukozyd laurylowy. Jest to niejonowa substancja powierzchniowo czynna. Substancja myjąca.

Preparaty do mycia włosów muszą mieć konsystencję, która umożliwia ich swobodną aplikację, dobre rozprowadzanie na włosach i łatwe spłukiwanie po umyciu. Powinny dobrze wydostawać się z opakowania, ale nie mogą być zbyt rzadkie. Dlatego w szamponach stosuje się modyfikatory lepkości, które zapewniają odpowiednią konsystencję produktu i zapobiegają jego rozwarstwianiu, takie jak:

elektrolity, głównie chlorek sodu (INCI: Sodium Chloride)
alkanoloamidy (INCI: Cocamide DEA, Oleamide DEA)
polimery takie jak: pochodne celulozy np. karboksymetyloceluloza i hydroksyetyloceluloza (INCI: Carboxymethylcellulose i Hydroxyethylcellulose), akrylany np. karbomer (INCI: Carbomer),
gumy naturalne takie jak: guma tragakantowa (INCI: Astragalus Gummifer Gum)

Oprócz tego w szamponach stosowane są również substancje opalizujące, które nadają im perłową poświatę. Podobne są do wosków o wysokiej temperaturze topnienia. Związki te nie rozpuszczają się w szamponie, ale występują w postaci małych, regularnych kryształów widocznych jako opalizujące drobiny. Jako składniki perłotwórcze stosowane są alkohole tłuszczowe, takie jak alkohol cetylowy i stearylowy i ich estry (INCI: Cetyl Alkcohol, Stearyl Alcohol).

Szampony to roztwory substancji powierzchniowo czynnych (myjących), więc muszą zawierać wodę. A w środowisku wodnym istnieje ryzyko rozwoju mikroorganizmów. Dlatego w szamponach stosuje się również konserwanty, które je przed tym chronią.

Ponadto do szamponów dodaje się także substancje zapachowe, ponieważ zapach ma istotny wpływ przy wyborze większości kosmetyków. W szamponach stosuje się również sekwestranty, np. Disodium DEA, które kompleksują jony metali wielowartościowych z roztworów, co wpływa na stabilizację preparatu.

Szampony specjalne

Do szamponów specjalnych należą m.in. szampony przeznaczone dla dzieci, szampony 2 w 1, szampony kondycjonujące, szampony przeciwłupieżowe, suche szampony.

Szampony dla dzieci

Nie mogą powodować podrażnienia oczu i skóry głowy, więc powinny być wyjątkowo łagodne. Dlatego są w nich stosowane łagodniejsze substancje myjące, m.in. sulfobursztyniany, jak sól disodowa sulfobursztynianu oksyetylenowanego alkoholu laurylowego (INCI: Disodium Laureth Sulfosuccinate), amfoteryczne substancje powierzchniowo czynne, np. kokamidopropylobetaina (INCI: Cocamidopropyl Betaine), niejonowe substancje powierzchniowo czynne, np. glukozyd decylowy (INCI: Decyl Glucoside). Łagodzą one ewentualne działanie drażniące SLS (Sodium Laureth Sulfate).

Szampony 2 w 1 i szampony kondycjonujące

Przykłady składników o działaniu kondycjonującym:

Panthenol – to hydrofilowa substancja nawilżająca, która zapobiega wysuszeniu włosa,
Polyquaternium-10 – IV-rzędowa sól amoniowa, która zmniejsza elektryzowanie się włosów i usprawnia rozczesywanie,
Hydrolyzed Wheat Protein – hydrolizowane proteiny pszenicy, czyli hydrofilowe substancje nawilżające. Na rynku jest dostępnych wiele hydrolizatów protein (np. proteiny jedwabiu czy soi, INCI: Hydrolyzed Silk Protein, Hydrolized Soy Protein) o podobnym działaniu.

Szampony przeciwłupieżowe

Mają na celu zapobiegać powstawaniu łupieżu i przynosić ukojenie swędzącej skórze. W składzie tych preparatów obecne są substancje przeciwdrobnoustrojowe, złuszczające oraz typowe substancje wykazujące działanie przeciwłupieżowe, np. IV-rzędowe sole amoniowe (INCI: Polyquaternium), kwas salicylowy (INCI: Salicylic Acid), czy pirytonian cynku (INCI: Zinc Pyrithione). W szamponach przeciwłupieżowych nie można stosować ketokonazolu, ponieważ jest to substancja lecznicza, więc preparat, który ją zawiera jest lekiem, a nie kosmetykiem.

Suche szampony do włosów

Występują najczęściej w spreju (aerozolu). Zawierają substancje, które absorbują sebum (łój). W tym celu stosuje się głównie talk (INCI: Talc). Nie powinny zawierać substancji, które podczas wdychania wpływałyby szkodliwie na zdrowie. Preparaty te są rozpylane przy nasadzie włosów, żeby odświeżyć fryzurę, kiedy nie ma możliwości ich umycia. Rozczesuje się je szczotką, ale warto stosując takie produkty pamiętać, aby raz w tygodniu używać szamponu oczyszczającego, który usunie ich resztki z powierzchni skóry głowy.

Badania szamponów do włosów

Szampony podlegają takim samym przepisom prawa i takiej samej ocenie bezpieczeństwa jak inne produkty kosmetyczne. Nie bez znaczenia jest również przeznaczenie szamponu (patrz: akapit dotyczący szamponów specjalnych). Szampony są testowane pod względem bezpieczeństwa przede wszystkim pod względem zawartych w nich substancji. Nie mogą one powodować negatywnego działania na organizm ludzki, nie mogą podrażniać oczu i skóry głowy. Należy jednak pamiętać, że szampony (poza tymi w spreju), to produkty do spłukiwania, więc ich kontakt ze skórą głowy jest ograniczony.

Szampony są poddawane licznym badaniom. Pianotwórczość, czyli ilość, stabilność i konsystencja pian powstającej podczas użycia szamponu, jest zwykle oceniana w laboratorium. Wykorzystuje się do tego testy o ustalonych procedurach. Działanie pianotwórcze szamponu można oceniać w różnych warunkach:

w roztworze z wodą bez zawartości substancji tłuszczowych,
w roztworze z wodą z zawartością substancji tłuszczowych (aby odtworzyć naturalne środowisko, które jest obecne podczas codziennej higieny i na skórze pokrytej sebum), które wpływają na destabilizację piany gasząc ją.

Szampony do włosów jak większość kosmetyków badane są także sensorycznie. Polega to na sprawdzeniu odczuć konsumentów podczas stosowania produktu. Badane są m.in. konsystencja, zapach, wygląd, pianotwórczość, zdolność myjąca, jedwabistość, efekt myjący, rozczesywalność włosów po aplikacji, odczucie szczypania w oczy oraz ogólne odczucia na skórze głowy podczas mycia. Badania z udziałem konsumentów (panelistów) mogą być zarówno krótkoterminowe –

jednorazowe, w których paneliści opisują wrażenia ze stosowania produktu, jak i długoterminowe, które trwają znacznie dłużej (np. trzy tygodnie). Wtedy panelista testuje produkt w domu zgodnie z instrukcją podczas codziennej higieny. Takie badania długoterminowe są istotne m.in. przy testowaniu szamponów przeciwłupieżowych (w tym przypadku ich skuteczność widoczna jest dopiero po kilku użyciach).

Dlaczego szczypie?

Ze względu na zawartość substancji powierzchniowo czynnych i składników kondycjonujących lub przeciwłupieżowych, szampony bardzo często wywołują uczucie szczypania w oczy. W skrajnych przypadkach mogą powodować nawet reakcje drażniące. Dlatego kiedy szampon dostanie się do oka, należy je przemyć dużą ilością wody. Często na opakowaniach szamponu producenci umieszczają taką informację.