Kosmetyki do jamy ustnej

Piękny uśmiech to podstawa atrakcyjnego wyglądu. Aż trudno uwierzyć, że znaczenie pielęgnacji i higieny jamy ustnej wciąż wymaga podkreślania i uświadamiania wielu osobom.

Najczęstszą chorobą zęba jest próchnica, która w skrajnych przypadkach może doprowadzić do jego ekstrakcji, czyli utraty. Najważniejszym elementem dbania o zęby jest zatem ich codzienna skrupulatna higiena. Odpowiednia codzienna pielęgnacja jamy ustnej chroni przed rozwojem próchnicy, chorobami dziąseł i innymi problemami jamy ustnej.

Kosmetyki do higieny jamy ustnej

Podstawowymi preparatami przeznaczonymi do higieny jamy ustnej są pasty do zębów. Jedna z pierwszych past do zębów zawierała materiał ścierny (węglan wapnia) oraz niewielką ilość sproszkowanego mydła. Taka pasta działała drażniąco na tkanki jamy ustnej, ze względu bardzo wysokie pH.

Po II wojnie światowej wiele firm przeprowadzało badania naukowe preparatów do czyszczenia zębów, w celu modyfikacji receptury. Zamiast mydła jako pierwszy został wprowadzony syntetyczny detergent sarkozynian laurylosiarczanu sodowego (INCI Sodium Lauroyl Sarcosinate).

Podstawowy skład większości współczesnych past do zębów to: materiały ścierne, substancje zagęszczające, substancje powierzchniowo czynne, substancje aktywne (np. o działaniu przeciwbakteryjnym, związki remineralizujące szkliwo), aromaty i humektanty (związki zapobiegające wysychaniu).

Wśród preparatów do higieny jamy ustnej znajdziemy pasty do zębów, płyny do płukania jamy ustnej oraz nici dentystyczne.

Kierunek rozwoju past do zębów

Pierwotnie pasty do zębów były przeznaczone do czyszczenia (polerowania), czyli zawierały przede wszystkim materiał ścierający. Następnie właściwości myjące zostały wzmocnione przez dodatek substancji powierzchniowo czynnych. Z czasem wprowadzono nowe substancje i technologie umożliwiające ograniczenie występowania podrażnień, kontrolę pH płytki nazębnej (niskie pH sprzyja powstawaniu próchnicy), kontrolę ilości mikroorganizmów i remineralizację szkliwa (utwardzenie). W celu uzyskania właściwości wybielających past do zębów zaczęto dodawać utleniacze, jak np. nadtlenku wodoru (INCI Hydrogen Peroxide).

Powszechnie stosowany w pastach do zębów jest fluorek sodu oraz monofluorofosforan sodu.

Kamień nazębny – jak zapobiegać?

W preparatach do higieny jamy ustnej stosowane są substancje ograniczające powstawanie kamienia. Powodują one przekształcanie soli fosforanu wapnia do substancji krystalicznych, rozpuszczalnych w wodzie. Do najbardziej skutecznych inhibitorów powstawania kamienia nazębnego należą pirofosforan i sole cynku, a także związki fluoru.

Nadwrażliwość

Kolejnym etapem ewolucji chemii past do zębów było zastosowanie środków zmniejszających nadwrażliwość zębów. W terapii nadwrażliwości zębów profilaktycznie stosuje się sole potasowe, takie jak azotan potasu, który powoduje zmniejszenie aktywności nerwów. Metoda ta została wprowadzona poprzez stosowanie azotanu potasu i kopolimerów, które przywierają do powierzchni zębów. Niestety jednak efekty zmniejszenia nadwrażliwości zębów są zauważalne dopiero 2 lub 3 tygodnie po zastosowaniu kuracji.

Walka z bakteriamii

Kolejnym krokiem w rozwoju past do zębów było zastosowanie substancji przeciwbakteryjnych. Flora bakteryjna płytki nazębnej na styku zęba i dziąsła jest główną przyczyną zapalenia dziąsła, co w ostateczności może prowadzić do zapalenia przyzębia. Gdy ilość bakterii zwiększa się o 2 lub 3 razy w porównaniu z poziomem normalnym, może wystąpić zapalenie dziąseł. Stosowana substancja przeciwbakteryjna powinna wykazywać szerokie spektrum działania, ponieważ mikroflora bakteryjna w jamie ustnej jest złożona.

W tej grupie składników najczęściej stosuje się kationowe substancje przeciwbakteryjne takie jak chlorek cetylotrójmetyloamoniowy (INCI Cetrimonium Chloride) i triklosan (INCI Triclosan). Kationowe substancje przeciwbakteryjne zazwyczaj są stosowane w stężeniach 0,1 do 0,5%. Do kationowych substancji przeciwbakteryjnych należy np. diglukonian chlorheksydyny (INCI Chlorhexidine Digluconate), chlorek cetylopirydyny (INCI: Cetylpyridine Chloride). Triklosan (INCI Triclosan), wykazuje szerokie spektrum działania przeciwbakteryjnego w stosunku do zarówno bakterii Gram (+) oraz Gram (-). Jednak efekt działania substancji jest zależny od czasu utrzymywania się w jamie ustnej. Można go wydłużyć poprzez zastosowanie kopolimeru eteru poliwinylometylowego oraz kwasu maleinowego PVM/MA (INCI PVM/MA Copolymer). Triklosan nie tylko zabija bakterie, ale również neutralizuje produkty bakteryjne, które mogłyby powodować stan zapalny jamy ustnej, wykazuje więc pośrednie działanie przeciwzapalne.

Bezpieczeństwo kosmetyków do higieny jamy ustnej

Preparaty do higieny jamy ustnej, jak wszystkie kosmetyki, podlegają ocenie bezpieczeństwa zgodnie z przepisami ustawy o kosmetykach. Więcej informacji na temat bezpieczeństwa kosmetyków przeczytasz w sekcji Bezpieczeństwo.

W preparatach przeznaczonych do higieny jamy ustnej pojawia się problem kompatybilności opakowania ze składem kosmetyku. Kompatybilność oceniana jest w laboratorium jeszcze przed wprowadzeniem kosmetyku do obrotu. Ponadto w produktach przeznaczonych do higieny jamy ustnej czas trwania ekspozycji jest bardzo ważny, ponieważ produkt przez dłuższy czas kontaktuje się z błonami śluzowymi jamy ustnej. Dlatego niektóre substancje podlegają dodatkowym ograniczeniom w związku ze stosowaniem ich w preparatach do higieny jamy ustnej.

Istotny jest również czas jaki przeznaczamy na pielęgnację jamy ustnej. Czas mycia czy płukania jamy ustnej powinien być wystarczająco długi, ze względu na działanie substancji aktywnych stosowanych w kosmetykach. Ze względu na długi odstęp pomiędzy jednym a drugim zastosowaniem produktów do higieny jamy ustnej, zaleca się stosowanie ich przynajmniej dwa razy dziennie, co chroni przed rozwojem próchnicy. Im dłużej substancja utrzymuje się w miejscu działania, tym dłużej wywołuje efekt terapeutyczny.

Poniżej przedstawiono przykładowe receptury preparatów do higieny jamy ustnej.

Przykładowa receptura pasty do zębów: